Biografie

Beknopte biografie van gitarist/componist Leonid Petrovich Karagantcheff.

Van 2012-2016 heb ik onderzoek gedaan naar leven en werken van Karagantcheff. De resultaten hiervan zullen in boekvorm gaan verschijnen.  Het levensverhaal van Karagantcheff is om meerdere redenen interessant. Zo is zijn, op zichzelf al opmerkelijke, levensverhaal verbonden met diverse belangrijke historische gebeurtenissen: de diaspora van Russen na de Russische Revolutie, de Tweede Wereldoorlog, de onafhankelijkheid van Indonesië en de koude oorlog. Uit mijn onderzoek is het beeld ontstaan van een man die door zijn bravoure en charisma in staat was om veel te bereiken. Hieronder een korte schets van zijn leven:

  • Leonid Petrovich Karagantcheff wordt op 2 juni 1910 in Kishinev (Moldavië) geboren als Leonid Petrovich Caragancea. Terwijl hij aan het conservatorium van Boekarest studeert (1929) heeft hij de gelegenheid om aan te haken bij het rondtrekkend balalaikaorkest/kozakkenkoor Bayan. Met het orkest gaat hij op een wereldtournee die leidt naar Griekenland, Egypte, Frans Mandaat Syrië,  Palestina, Irak, India, Sri Lanka,  Frans protectoraat Annam (huidige Vietnam), Singapore, Siam en Nederlands-Indië.
  • Als muzikant voert hij de naam Karagantcheff i.p.v. Caragancea. Deze russificatie van zijn naam paste beter in het kozakkenkoor waarvan hij dirigent was. Ook vond hij de naam (met de dubbele f) mooier en sjieker klinken als artiestennaam;
  • Karagantcheff’s orkest Bayan heeft een bijzondere ontstaansgeschiedenis die tijdens het bronnenonderzoek aardig naar boven gekomen is, vooral door diverse krantenartikelen. Het orkest bestond voor een belangrijk deel uit tsaristische officieren die na de Russische revolutie, onder leiding van generaal Wrangel, gevochten hadden tegen het Rode Leger. Toen de bolsjewieken (onder leiding van Trotski) de strijd gewonnen hadden vluchtten deze officieren naar het buitenland. Vanuit de Krim waaierde deze groep uit, via Turkije over land naar Tunesië en uiteindelijk de oversteek naar Joegoslavië. Er moest geld verdiend worden om in het levensonderhoud te voorzien. Velen speelden een muziekinstrument of konden zingen. Zo ontstonden de eerste kozakkenkoren en balalaikaorkesten in West-Europa. Bayan was een van die orkesten.
  • Tijdens de tournee volgen optredens aan de hoven van verschillende vorsten, o.a. keizer Haile Selassie (Ethiopië), de koning van Egypte, de koning van Siam, een maharadjah in India. Uit deze tijd resten slechts enkele foto’s en de onderstaande medaille van Koning Prajadhipok ookwel Rama VII (1893-1941) die hij kreeg na het optreden aan het hof. Het optreden in Siam  moet in 1933 zijn geweest. De medaille is namelijk een herinneringsmedaille ter ere van het 7 jaar aan de macht zijn van de koning (1926-1935) en werd gegeven aan mensen die de koning in dat jaar persoonlijk ontmoetten. Het wapen bevat de initialen van de koning.

King_Prajadhipok_at_his_CoronationMedaille

dobro (3)

Afbeelding 1: Koning Prajadhipok tijdens zijn kroning in 1926.

Afbeelding 2: De medaille die Karagantcheff van de koning kreeg.

Afbeelding 3: Programmaboekje voor het optreden voor de koning

 


 

 

 

 

Afbeelding 4: Karagantcheff rechts op saxofoon, de Karagantcheff gitaar is links afgebeeld

04Karagantcheff-1933-Sumatra

 

 

 

 

 

 

  • In 1935 ontmoet Karagantcheff zijn toekomstige vrouw, de Russische Eugenie Zimina, in Shanghai. Zij werd op 24 dec 1915 geboren in Blagoveshchensk ( Благовещенск), de hoofdstad van de Oblast Amoer tegen de Chinese grens. Na de Russische revolutie (1917) vlucht ze als kind van 2 met haar moeder naar Shanghai. Haar vader is vermoord tijdens de revolutie.  Ze trouwen op 15 september 1935 in Shanghai ( 15 september 1935). Later dat jaar vestigen Leonid en Eugenie zich (met Nadejna, de moeder van Eugenie) in Nederlands-Indië. Achtereenvolgens wonen ze in Batavia, Bandoeng en Semarang. Tenslotte vestigen ze zich in Makassar, Zuid Sulawesi (Celebes). Ze krijgen in totaal vijf zonen die allemaal geboren worden in Nederlands-Indië.
  • Karagantcheff heeft nu een gezin te onderhouden en kan dit niet meer doen met de muziek alleen. Hij gaat werken voor een handelsonderneming (Hagemeijer). Daarnaast blijft de muziek belangrijk voor hem.
  • In 1942 bereikt de Tweede Wereldoorlog in al zijn hevigheid ook Nederlands-Indië. Het wordt veroverd door Japanse troepen. Karagantcheff wordt gescheiden van zijn vrouw en kinderen. Beiden worden apart geïnterneerd en niet in een kamp zoals iedereen met een Nederlandse achtergrond. In 1945 wordt Celebes bevrijd door het Australische leger. Karagantcheff wordt herenigd met zijn gezin. De familie heeft zwaar geleden onder de oorlog. Het gezin is ondervoed en Karagantcheff lijdt aan reuma. Het gezin vertrekt (op initiatief van het Rode Kruis) vrijwel onmiddelijk naar Australië om aan te sterken. Ze keren pas in 1947 terug naar Makassar.
  • In de tussentijd woedt er de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949). Nederland start de politionele acties (1947-1949) waarbij kapitein Westerling een omstreden rol speelde. Vooral in Zuid-Celebes wordt hevig gevochten. Wellicht is dit de reden dat Karagantcheff het Nederlanderschap aanvraagt bij de regering. Zoals wettelijk benodigd vindt hij twee getuigen die beide verklaren dat hij al sinds 1929 in Indië woont (hetgeen niet klopt) en dat hij zijn kinderen een Nederlandse opvoeding geeft;
  • Op 30 juli 1951 verkrijgt hij het Nederlanderschap waarbij hij geregistreerd wordt als Leonard Pieter (i.p.v. Leonid Petrovich) Karagantcheff. Ook al heeft hij nu het Nederlanderschap, hij blijft in Makassar wonen. Naast zijn werk maakt hij muziek voor de lokale radio, Radio Makassar.
  • In 1957 wordt Karagantcheff door de politieke omstandigheden gedwongen om met zijn gezin naar Nederland te vertrekken. De aanleiding hiervan is het conflict tussen Nederland en Indonesië m.b.t. Papoea-Nieuw Guinea. Nederland wil hiervan geen afstand doen en daarom worden alle personen met een Nederlandse nationaliteit door Soekarno tot ongewenste vreemdeling verklaard en zonder pardon het land uitgezet;
  • Karagantcheff vestigt zich in Den Haag. Zonder spaargeld of inkomsten moet hij een nieuw bestaan opbouwen. Hij start een eigen bedrijf en experimenteert met de import van conserven, vazen en houtsnijwerk uit het Oostblok. Op de World-Expo van 1958 in Brussel legt Karagantcheff zakelijke contacten het sovjetconglomeraat Mashpriborintorg (Машприборинторг, http://en.wikipedia.org/wiki/Mashpriborintorg). Snel daarna richt hij met dit staatsbedrijf  een joint venture op:  het bedrijf East-West Agencies. De Russische staat heeft hierbij als grootste aandeelhouder een meerderheidsbelang. Karagantcheff krijgt hierbij het exclusieve verkooprecht voor de (vooral optische) producten van Mashpriborintorg voor Nederland en België. Het bedrijf importeert o.a. computers, fotocamera’s, telescopen en bandrecorders uit de Sovjet-Unie en brengt deze op de Nederlandse markt. Het bedrijf is gevestigd in Den Haag. Eerst is het bedrijf gevestigd aan de Laan van Meerdervoort 1. In 1975 wordt een vestiging geopend aan de Binckhorstlaan 340. Het bedrijf is de eerste jaren erg succesvol.
  • Het bedrijf is in de ogen van de inlichtingendiensten verdacht. Er bestaan vermoedens dat het bedrijf gebruikt wordt als dekmantel voor spionageactiviteiten. Zowel de CIA als de BVD (thans AIVD) hebben een dossier over het bedrijf. Delen uit deze dossiers zijn inmiddels openbaar.
  • In 1969 trekt Karagantcheff (inmiddels 59) zich terug uit het bedrijf. Zijn zoons (uitgezonderd Eugenie) blijven werkzaam in het bedrijf. Zoon Vally Karagantcheff opereert als directeur.
  • Via het Internationale Rode Kruis hervindt Karagantcheff in 1969 het contact met zijn familie dat hij, sinds de annexatie van Moldavië door de Sovjetunie in 1939, verloren had. Zijn familie is na de anextie naar Roemenië gevlucht. Helaas is zijn moeder dan net overleden.
  • Eugenie Karagantcheff kan in Nederland niet goed aarden, ze mist Indië. Dit drijft Leonid en Eugenie uit elkaar en leidt uiteindelijk tot een echtscheiding.
  • Karagantcheff wordt verliefd op Venera Steliana Moga (geboren op 19 mei 1939 in Diţeşti, Prahova, Roemenië). Zij komen elkaar in 1971 in Boekarest tegen wanneer Leonid zijn familie opzoekt.  Ze trouwen in 1973 en blijven tot Karagantcheff’s dood bij elkaar.

Laatste levensjaren

  • In Nederland  blijft Karagantcheff op zijn lievelingsgitaar spelen, maar vooral in interne kring. Concerten komen er niet meer;
  • In zijn laatste levensjaren tobt Karagantcheff met zijn gezondheid waarbij het muziekmaken eigenlijk niet meer lukt;
  • Leonid Petrovich Karagantcheff overlijdt op 21 juli 1990;
  • In 1993 overlijdt Eugenie Karagantcheff;
  • In 2012 geeft Sasha Karagantcheff mij de gitaar van zijn vader en volgen er gesprekken over het leven van zijn vader met zowel Sasha Karagantcheff als Venera Karagantcheff teneinde een boek te schrijven over het leven van Leonid Petrovich Karagantcheff.